Dział spadku u notariusza

Stoisz przed koniecznością uregulowania spraw spadkowych i zastanawiasz się, jak przeprowadzić dział spadku? Kancelaria Notarialna Magdaleny Pacuły-Ziemińskiej na Mokotowie w Warszawie oferuje profesjonalne wsparcie w zakresie umownego działu spadku. W artykule wyjaśnimy, na czym polega ta procedura, jakie dokumenty są potrzebne, oraz jakie koszty się z nią wiążą. Z naszą pomocą dział spadku przebiegnie sprawnie, a formalności zostaną dopełnione z najwyższą starannością.

W artykule:

Dział spadku to istotny etap w procesie regulowania spraw majątkowych po osobie zmarłej. To właśnie ten moment, w którym często skomplikowane relacje rodzinne i emocje splatają się z zawiłościami prawnymi, a spadkobiercy stają przed wyzwaniem sprawiedliwego i zgodnego z prawem podziału majątku. Nierzadko wiąże się to z koniecznością podejmowania trudnych decyzji, negocjacji, a także dopełnienia szeregu formalności. W takich chwilach nieoceniona staje się pomoc doświadczonego notariusza.

Kancelaria Notarialna Magdaleny Pacuły-Ziemińskiej na Mokotowie w Warszawie oferuje profesjonalne i kompleksowe wsparcie notarialne w zakresie spraw związanych z dziedziczeniem, w tym działu spadku. Rozumiemy, że sprawy spadkowe są nie tylko kwestią prawną, ale również osobistą i emocjonalną. Dlatego dokładamy wszelkich starań, aby zapewnić naszym klientom nie tylko rzetelną obsługę prawną, ale także komfort i poczucie bezpieczeństwa na każdym etapie postępowania.

W niniejszym artykule pragniemy przybliżyć Państwu procedurę działu spadku przeprowadzanego w formie aktu notarialnego. To rozwiązanie, które zyskuje na popularności ze względu na swoją szybkość, wygodę i pewność prawną. Wyjaśnimy, na czym polega dział spadku i jakie są jego główne cele. Omówimy różnice między umownym a sądowym działem spadku, wskazując na korzyści płynące z wyboru drogi polubownej, jaką umożliwia akt notarialny. Podpowiemy, jak przygotować się do wizyty w kancelarii notarialnej i jakie dokumenty będą niezbędne do sprawnego przeprowadzenia czynności.

Przeanalizujemy również koszty związane z działem spadku u notariusza, w tym szczegółowo omówimy kwestie związane z taksą notarialną, opłatami sądowymi oraz ewentualnymi podatkami. Zwrócimy uwagę na sytuacje, w których konieczne może okazać się także zniesienie współwłasności, na przykład w przypadku dziedziczenia mieszkania przez kilku spadkobierców.

Dział spadku u notariusza w Warszawie

Na czym polega dział spadku?

Dział spadku to czynność prawna, która prowadzi do podziału majątku spadkowego pomiędzy spadkobierców. W jej wyniku dochodzi do zniesienia wspólności majątku spadkowego i określenia, które konkretne składniki majątku przypadają poszczególnym osobom. Co istotne, dział spadku może obejmować również dopłaty lub spłaty pieniężne, mające na celu wyrównanie wartości udziałów spadkobierców.

Dział spadku jest możliwy dopiero po formalnym stwierdzeniu nabycia spadku. Można tego dokonać na dwa sposoby:

  1. Uzyskując notarialne poświadczenie dziedziczenia (szybka ścieżka, możliwa, gdy wszyscy spadkobiercy są zgodni).
  2. Przeprowadzając sądowe postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku (dłuższa procedura, stosowana w przypadku sporu między spadkobiercami lub braku dokumentów do notarialnego poświadczenia dziedziczenia).

Podstawę prawną działu spadku stanowią przepisy Kodeksu cywilnego (ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r., dalej jako: „k.c.”), a konkretnie art. 1037 i następne. Zgodnie z art. 1037 § 1 k.c., dział spadku może nastąpić na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami (w formie aktu notarialnego) albo na mocy orzeczenia sądu (na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców).

Dział spadku a zniesienie współwłasności

Często w wyniku dziedziczenia kilku spadkobierców staje się współwłaścicielami jednego składnika majątku, na przykład mieszkania. W takiej sytuacji po dokonaniu działu spadku warto rozważyć zniesienie współwłasności. Może to nastąpić w drodze umowy (w formie aktu notarialnego dla nieruchomości) lub, w przypadku braku zgody, na drodze sądowej.

Kiedy zniesienie współwłasności musi się odbyć u notariusza?

Zgodnie z art. 158 Kodeksu cywilnego, jeśli przedmiotem zniesienia współwłasności jest nieruchomość (np. mieszkanie, działka), umowa musi być zawarta w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważności.

Akt notarialny umowy o zniesienie współwłasności

Akt notarialny sporządzony przez notariusza powinien zawierać:

  • Szczegółowy opis przedmiotu zniesienia współwłasności,
  • Wartość przedmiotu umowy,
  • Sposób wzajemnego rozliczenia (np. spłaty),
  • Terminy i sposób płatności ewentualnych spłat,
  • Metody zabezpieczenia płatności, jeśli są stosowane,
  • Warunki i datę wydania przedmiotu umowy.

Sposoby zniesienia współwłasności nieruchomości:

  • Podział fizyczny: Nieruchomość zostaje podzielona na mniejsze części, odpowiadające udziałom współwłaścicieli.
  • Przyznanie nieruchomości jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych: Jeden ze współwłaścicieli staje się wyłącznym właścicielem, spłacając pozostałych zgodnie z wartością ich udziałów.
  • Sprzedaż rzeczy w wyniku przeprowadzenia licytacji. Uzyskaną sumę dzieli się między właścicieli.

Kiedy potrzebny jest dział spadku?

Choć prawo nie nakłada na spadkobierców obowiązku przeprowadzenia działu spadku, w praktyce jest on często konieczny. Brak formalnego podziału majątku spadkowego może utrudniać zarządzanie nim, a w szczególności sprzedaż poszczególnych składników. Spadkobiercy są również zobowiązani do solidarnego ponoszenia kosztów utrzymania majątku spadkowego (np. czynsz, podatek od nieruchomości). Dział spadku pozwala na jasne określenie praw i obowiązków każdego ze spadkobierców.

Jakie dokumenty są potrzebne do działu spadku u notariusza?

Przed wizytą w kancelarii notarialnej należy przygotować następujące dokumenty:

Dane osobowe wszystkich spadkobierców: imiona, nazwiska, imiona rodziców, daty i miejsca urodzenia, adresy zamieszkania, adresy do doręczeń, stan cywilny, numery PESEL, numery dowodów osobistych lub paszportów.
Dokument potwierdzający nabycie spadku: Akt poświadczenia dziedziczenia lub prawomocne postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku.
Dokumenty dotyczące składników majątku spadkowego: W zależności od rodzaju majątku (np. nieruchomość, mieszkanie, samochód, oszczędności) – ich listę można znaleźć w innych artykułach na naszej stronie internetowej lub uzyskać bezpośrednio od notariusza.

Dział spadku u notariusza – koszt w roku 2025

Za sporządzenie aktu notarialnego notariusz pobiera taksę notarialną, której wysokość określa Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej (Rozporządzenie) (tekst jednolity zgodnie z Obwieszczeniem Ministra Sprawiedliwości
z dnia 11 października 2024 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej
). 

W przypadku aktu notarialnego umowy o dział spadku obowiązują następujące stawki podstawowe:

  • 100 zł przy wartości majątku do 3000 złotych,
  • 100 zł + 3% od nadwyżki powyżej 3000 zł przy wartości majątku powyżej 3000 do 10 000 zł,
  • 310 zł + 2% od nadwyżki powyżej 10 000 zł przy wartości majątku powyżej 10 000 do 30 000 zł,
  • 710 zł + 1% od nadwyżki powyżej 30 000 zł przy wartości majątku powyżej 30 000 do 60 000 zł,
  • 1010 zł + 0,4% nadwyżki powyżej 60 000 zł przy wartości majątku powyżej 60 000 zł do 1 000 000 zł,
  • 4770 zł + 0,2% od nadwyżki powyżej 1 000 000 zł przy wartości majątku powyżej 1 000 000 zł do 2 000 000 zł,
  • 6770 zł + 0,25% od nadwyżki powyżej 2 000 000 zł, ale nie więcej niż 10 000 zł lub 7500 zł (dla I grupy podatkowej) przy wartości majątku powyżej 2 000 000 zł.

Przykład: wyliczenie wysokości taksy notarialnej dla umowy o dział spadku o wartości 630 000 zł.

Dla wartości przedmiotu czynności notarialnej powyżej 60 000 zł do 1 000 000 zł maksymalna stawka wynosi 1010 zł + 0,4% od nadwyżki powyżej 60 000 zł.

W przypadku działu spadku o wartości 630 000 zł wyliczenie będzie następujące:

Nadwyżka ponad 60 000 zł: 630 000 zł – 60 000 zł = 570 000 zł
0,4% od nadwyżki: 570 000 zł * 0,004 = 2280 zł
Maksymalna stawka: 1010 zł + 2280 zł = 3290 zł

Dodatkowo notariusz pobierze opłatę za wypisy. Koszt jednego wypisu to 6 zł netto za każdą rozpoczętą stronę. Taksa notarialna obłożona jest 23-procentowym podatkiem VAT.

Pozostałe koszty

  • Opłata za wniosek o wpis do księgi wieczystej: 200 zł (za wpis własności).
  • Podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC): Zgodnie z ustawą z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych, jeśli w wyniku działu spadku wartość otrzymanego przez spadkobiercę majątku jest wyższa od wartości udziału spadkowego, to od nadwyżki należy uiścić podatek od czynności cywilnoprawnych, w przypadku nieruchomości w wysokości 2% od nadwyżki. Obowiązek podatkowy powstaje, jeśli dział spadku wiąże się ze spłatami lub dopłatami.
  • Podatek od spadku i darowizn: Sam dział spadku co do zasady nie rodzi obowiązku podatkowego w zakresie podatku od spadku i darowizn, co wynika z ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn.